του Πέτρου Ταμπούρη (περιοδικό Δίφωνο, τεύχος 81, Ιούνιος 2002)

Η Σαπφώ γεννήθηκε στη Λέσβο μεταξύ 630 και 612 π.Χ. και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στη Μυτιλήνη. Κόρη του Σκαμανδρώνυμου και της Κλεΐδος, καταγόταν από αριστοκρατική γενιά.

 

Αν και γυναίκα, η Σαπφώ μετείχε ενεργά στις πολιτικοκοινωνικές διαμάχες, οι οποίες στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. συντάραζαν το νησί. Εξορίστηκε μαζί με τον Πιττακό περί το 600 π.Χ. στη Σικελία. Όταν επέστρεψε στη Λέσβο, μετά το 596 π.Χ., αφιερώθηκε αποκλειστικά στην ποίηση.

 

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς πέθανε· ωστόσο η ιστορία που αναφέρει ότι αυτοκτονεί πηδώντας στα αφρισμένα κύματα από το ακρωτήριο της Λευκάτας, απελπισμένη από τον ανεκπλήρωτο έρωτά της για τον ωραίο Φάωνα, είναι μυθοπλασία της Μέσης Κωμωδίας, που ίσως βασίζεται σε παρανόηση κάποιου ποιήματος της για τον μυθικό αγαπημένο της Αφροδίτης.

 

Όπως συνέβαινε με όλους τους φιλοσόφους της αρχαίας εποχής, γύρω από την ποιήτρια συγκεντρώθηκε ένα πλήθος κοριτσιών της Λέσβου και των γειτονικών ιωνικών πόλεων που διδάσκονταν τα ιδανικά της Σαπφούς και συνδέονταν με δεσμούς αγάπης μεταξύ τους. Καλλιεργώντας τη γυναικεία αρετή, ο κύκλος αυτών των γυναικών υψώνει το ανάστημά του στον αρχαίο ανδρικό κόσμο και η Σαπφώ γίνεται ένας ζωντανός θρύλος της εποχής της. «Όλοι τιμούν τους σοφούς […] και οι Μυτιληναίοι τη Σαπφώ· και ας είναι γυναίκα» (Αριστοτέλης, Περί ρητορικής 139β).

 

Έγραψε κυρίως μονωδίες που τραγουδιόνταν με συνοδεία λύρας, χορωδιακά μέλη, όπως επιθαλάμια και υμέναιους, αλλά και πολλά επιγράμματα και ιάμβους. Συνέθετε η ίδια τη μουσική και επινόησε το μέτρο που ονομάστηκε σαπφικό. Από το έργο της, το οποίο στην αρχαιότητα συγκεντρώθηκε σε εννέα βιβλία, σώθηκε μόνο μία ολόκληρη ωδή και εκατοντάδες αποσπάσματα στίχων. Τα αποσπάσματα αυτά βρέθηκαν κυρίως σε παπύρους περιτύλιξης ταριχευμένων ζώων και ανθρώπων στην κοιλάδα του Νείλου, στα τέλη του 19ου αιώνα.

 

Στο κέντρο της ποίησής της βρίσκεται ο έρωτας, η κινητήρια δύναμη των πάντων. «Τα λόγια της διατηρούν και σήμερα τη δροσιά που είχαν και τότε που πρωτογράφηκαν και […] της αξίζει και με το παραπάνω ο τίτλος της γυναίκας που έγραψε την καλύτερη ποίηση που γράφηκε ποτέ» (C.M. Bowra, Greek Lyric Poetry).